Vücudumuzun doğal olarak ürettiği hormonlar, aslında hayatımızı yönetiyor. Bunlardan birisi olan dopamin, sağladığı mutluluk ve iyi hissetme hali ile biliniyor. Son dönemlerde sosyal medyada oldukça konuşulan bir konu olan dopamin detoksu ise bu hormonun nasıl işlediğini çok daha fazla insanın merak etmesine neden oldu.
Bedenimize ödül ve motivasyon sinyalleri yollayarak kendimizi iyi hissetmemizi sağlayan dopamin, günlük hayatta yaptığımız çok basit eylemlerle bile salgılanabiliyor. Özellikle sosyal medyada gidermeye alıştığımız onaylanma ihtiyacının beynimizin ödül mekanizmasını tetikleyip dopamin salgılanmasına yol açtığını biliyoruz.
Peki, eğer bu hormon iyi hissetmemizi sağlıyorsa neden dopamin detoksuna girelim ki? Dopamin detoksu nasıl işliyor?
Dopamin Detoksu Nedir?
Dopamin detoksu temel mantık olarak vücudumuzda salgılanan dopamin düzeyini belirli bir süreliğine azaltmayı hedefleyen bir çeşit oruçtur. Bu yöntemin ortaya çıkma sebebi ise insan vücudunda düzenli olarak salgılanan dopaminin kişiyi bir süre sonra duyarsızlaşmaya götürmesidir.
İnsanlık olarak genel refah seviyemizin son yüzyılda oldukça artması, her türlü ihtiyaca çok kısa sürede ulaşabiliyor olmamız, bizi zorlayan ama geliştiren eylemlerden gün geçtikçe uzaklaşmamıza neden oluyor. İyi hissetmek için telefonumuzu elimize almamızın yetiyor olması, uzaktan her ne kadar zararsız gibi görünse de uzun vadede oldukça zararlı.
Dopamin Detoksu Kuralları
Dopamin detoksunun en temel kuralı, beyindeki ödül mekanizmasının bir süreliğine askıya alınmasıdır. Bunun için beynimizde ödül hissi yaratan her türlü durumdan kendimizi izole etmeliyiz. Ne kadar süreliğine dopamin detoksuna gireceğiniz ise tamamen size bağlı. Kimisi için bu süre birkaç saatken kimisi için birkaç gün olabiliyor.
Dopamin detoksuna başlamadan önce günlük hayatta nelerin size mutluluk hissi verdiğini tespit etmeniz önemli. Çünkü bu sorunun cevabı kişiden kişiye değişebilir. Ayrıca bu deteksu uygularken size dopamin salgılatan her şeyi birden kesmek yerine tek bir şeyi tespit edip sadece ondan uzaklaşabilirsiniz. Böylelikle daha kolay bir süreç geçirebilirsiniz.
Dopamin Detoksu Nasıl Yapılır?
Dopamin detoksu, sosyal medya, yemek ve oyun gibi beynimizde basit bir şekilde dopamin salgılanmasını sağlayan eylemlerden uzak durulmasını gerektirir. Dopamin detoksu yaparken sosyal medya kullanımını en aza indirmeli, duygusal yeme davranışlarından kaçınmalı ve dijital oyunlara ayırdığımız vakti sınırlamalıyız. Bütün bunların yanı sıra dopamin detoksunu uygulamak isteyen kişiler alkol veya herhangi bir keyif verici madde kullanmamalı. Alışveriş ve kumar gibi aktivitelerden de özellikle uzak durulmalı.
Kısaca kişiye kısa vadeli bir doyum sağlayan ancak uzun vadede kişinin hayat kalitesini düşüren, hayattaki hedeflerinden uzaklaştıran ve sorumluluklarından kaçmasını sağlayan herhangi bir eylemden uzak durulmalı. Bu eylemlere ayırdığınız vakti ise spor yaparak, meditasyon yaparak veya doğa yürüyüşlerine çıkarak geçirebilirsiniz. Burada amaç beynimizin kolay bir şekilde ödüllendirilmeyeceğini fark etmesidir. Normalden farklı olarak gereğinden fazla uyarılan beynimizi bir nevi dinlenmeye aldığımızı düşünebiliriz.
Dopamin Detoksu Faydaları
Dopamin salgılatan eylemlerin herhangi birine baktığımızda hepsinin bir bağımlılık yaratma olasılığını görürüz. Bağımlılık davranışı kişinin iradesinin ortadan kalktığı bir durumdur. Bu nedenle dopamin detoksu yapmak, bağımlılıklarımıza karşı irademizi ortaya koymamızı sağlar. İrademizi güçlendirebilirsek sorumluluklarımızı daha kolay yerine getirir, daha kaliteli bir yaşam sürebiliriz.
İçinde yaşadığımız dijital dünyada kendimizle baş başa kalmak her ne kadar zor olursa olsun kişinin hayattan aldığı doyum hissini muhakkak arttıracaktır. Günümüzün büyük bir kısmını sürekli olarak ödül hissiyle dolu geçirdiğimizde küçük şeylerden alınan zevk azalıyor. Dopamin detoksu içinde bulunduğumuz ana daha farkındalıklı bakmamızı sağlar ve hâlihazırda sahip olduğumuz şeylerin değerini anlayıp şükretmemizi kolaylaştırır.
Dopamin Detoksu Zararları
Dopamin detoksunun etkinliğinin bilimsel olarak kabul edilmiş olmadığını belirtmeliyiz. Ancak psikolojik anlamda sağlıklı kişilerin bu yöntemi denemesinde herhangi bir sakınca yoktur. Çünkü dopamin detoksu beynimizde dopamin salgılanmasını azaltsa da tamamen bitiremez, beynimiz bu hormonu doğal olarak barındırır.
Psikolojik bir rahatsızlığı olan kişilerde ise bu yöntem çeşitli sıkıntılara yol açabilir. Bir profesyonelden destek alması gereken bir kişinin sadece dopamin detoksu uygulayarak hayatındaki sorunları çözmesi beklenemez. Dopamin detoksunu uygulayarak bağımlılıklarından kurtulmaya çalışan bazı kişilerde bu durum ters tepebilir ve kişinin kendini başarısız veya depresif hissetmesine sebep olabilir.
